Welke taal spreekt men op Bonaire?

De officiële talen die op Bonaire worden gesproken zijn het Papiaments en Nederlands. Het Nederlands is naast officiële spreektaal ook de officiële bestuurstaal op het eiland. Daarnaast heeft een deel van de Bonairiaanse bevolking Engels en Spaans als huistaal.

Het Papiaments is een Creoolse taal gebaseerd op Portugees met sterke invloeden van het Indiaans, Spaans, Engels, Frans, Nederlands en Afrikaanse talen en wordt ook gesproken op Curaçao en Aruba.

Verder kent het Papiaments grote overeenkomsten met de taal die op de Kaapverdische eilanden wordt gesproken. Ongeveer 60% van het Papiaments heeft een Spaans/Portugese achtergrond, 25% heeft een Nederlandse herkomst en 15% van het Papiaments vindt zijn origine bij de andere genoemde talen.

Het Papiaments is overigens geen gemakkelijke taal om te spreken omdat het een toontaal is maar het kent wel een eenvoudige grammatica en een beperkte woordenschat. Het huidige Papiaments wordt sinds het jaar 1700 gesproken en geschreven.

De naam Papiaments vindt zijn oorsprong uit Portugees. Het Portugese woord 'papear' betekent namelijk 'gepraat'. Het woord papear is vervolgens doorgeëvolueerd tot 'papia'. Daar is tot slot nog 'mentu' bijgevoegd resulterend in het huidige 'Papiamentu'.

Afwijkende spelling en uitspraak tussen de ABC-eilanden

De spelling van het Papiaments op Aruba wijkt af van de spelling van het Papiaments op Curaçao en Bonaire. Op Bonaire wordt de fonetische spelling van het Papiaments gebruikt, op Aruba gebruikt men daarentegen de etymologische spelling van het Papiaments.

Daarnaast is de uitspraak van het Papiaments op alle drie eilanden de anders. Daarom wordt de taal op Aruba het Papiamento en op Curaçao en Bonaire het Papiamentu genoemd. Bovendien spreken de Bonairianen de uitgang 'mentu'/'mento' uit als 'men'.

Papiamentstalige spreekwoordenboek

In november 2011 is er een Papiamentstalig spreekwoordenboek op de markt gekomen. '1001 Proverbio na Papiamentu' bevat meer dan 1.000 spreekwoorden met een letterlijke vertaling in het Nederlands en Engels.

In analogie van het Groot Dictee der Nederlandse taal wordt op Bonaire jaarlijks het Nationaal Dictee Papiamentu georganiseerd. 

Papiaments als officiële taal

Sommige Bonairiaanse politici pleiten ervoor om het Papiaments naast het Nederlands, Fries en Engels tot officiële taal te maken binnen het Koninkrijk der Nederlanden.

In 2012 is het 'Platform Eenheid Papiamentu' door de stichting 'Stimulá Papiamentu, Literatura i Informashon riba Kultura di Antianan Abou (Splika)' opgericht. Ook deze stichting wil dat het Papiaments een officiële taal wordt op het Nederlandse duikeiland en dat de taal wordt opgenomen in de Grondwet.

Feitelijk is het Papiaments de belichaming van de grote culturele diversiteit van Bonaire. Het Papiaments heeft van een groot aantal volkeren die op het eiland hebben geleefd en/of daar nu nog steeds leven, elementen geïncorporeerd.

Analfabetisme

Analfabetisme komt binnen iedere samenleving voor, dus ook op Bonaire. Op het duikeiland wordt het analfabetisme stevig aangepakt. De organisatie FORMA biedt onder andere de cursus 'Het motiveren van personen om de cursus alfabetisering te volgen' aan.

Papiamentse cijfers en woorden (selectie)

Tellen

sinku, cincu

0	zero, nul, nada	14	diescuater
1	unu	15	diescincu
2	dos	20	bínti
3	tres	30	trínta
4	kwater, cuater	40	cuarínta
5	50	cincuínta
6	seis	60	sesínta
7	shete, siete	70	setínta
8	ocho	80	ochínta
9	nuebe	90	nobínta
10	dies	100	cién
11	diesun	1000	mil
12	diesdos	9000	nuebe mil
13	diestres

Dagen

maandag	dia luna
dinsdag	dia mars
woensdag	dia rason
donderdag	diaweps
vrijdag	diabièrne
zaterdag	dia sabra
zondag	dia domingu

Dieren

bij	abeha
duif	palomba
eend	patu
ezel	buriko
geit	cabrito, cabritu
grote roofvogel	warawara
hagedis	lagadishi
hond	kachó
haai	tribon
kakkerlak	kakalaka
kat	pushi
konijn	coneu, konènchi
kreeft	kref
kikker	dori
kip	galiña
kolibri	blenchi
krab	cangrew
leguaan	iguana, yuana
mug	sangura
paard	kabai
pelikaan	ganshi
ratelslang	cascabel
spin	haaña
schaap	karné
schelpdier	kokoloshi
vlinder	barbulèt
vlieg	muskita
vis	piska
varken	porko, hochi
wesp	maribomba
zeeschildpad	laman