Column: Plastic soep rondom Bonaire!

De aarde is acht miljard jaar geleden ontstaan. Dat wil zeggen toen werd er een gloeiende, kolkende bol geboren uit een samenklontering van gas, stof en puin. Gas, stof en puin dat met enorme snelheden door het heelal reisden, op elkaar knalden en vervolgens conglomereerden tot de blauwe planeet in wording. Blauw werd de pasgeborene namelijk pas veel later. Het duurde eerst nog miljarden jaren voordat het aardoppervlak voldoende was afgekoeld om water vast te houden. Door het condenseren van enorme massa’s waterdampen ontstond uiteindelijk een gigantische hoeveelheid water. De oerzee zag het levenslicht. Een oerzee die de aarde zogezegd karakteristiek blauw kleurde.

Oersoep

Met een temperatuur van veertig graden Celsius vormde de oerzee de perfecte jacuzzi, waarin je zorgeloos kon ronddobberen zonder bevreesd te hoeven zijn voor geknaag aan je tenen door allerlei vervelende zeebewoners. De oerzee was namelijk in den beginne leeg. Maar dat relaxte pootjebaden ging snel voorbij. Het kraakheldere oceaanwater ging namelijk geleidelijk over tot een gevulde soep. Geen smakelijke groentesoep met vermicelli en gehaktballetjes. Nee, de zogenaamde oersoep had een andere receptuur, bestond uit andere ingrediënten.

200.000 verschillende diersoorten

De oerzee was aanvankelijk enkel en alleen gevuld met ongevaarlijke bacteriën en eencelligen. De evolutie van deze eencellige organismen tot de huidige meercellige wezens was een lange weg. De mens die nu over de planeet huppelt, is een verzameling van meer dan 100.000 miljard cellen! In de loop van de miljarden jaren veranderde de oersoep uiteindelijk in de huidige wereldzeeën, die de vandaag de dag de behuizing vormen voor meer dan 200.000 verschillende diersoorten. Van piepklein plankton van amper 0,2 micrometer groot tot de 33-meter lange blauwe vinvis, het grootste dier dat ooit op het aardse toneel verscheen. Al deze organismen zwemmen braaf rond in de 1400 miljoen km3 water die de aardbol rijk is. De vraag is alleen hoe lang nog?

Charles Moore

In de wereldzeeën staat namelijk wat anders te pruttelen, er is een andere soep in de maak. Dit keer geen oersoep. De nieuwe soep heeft ook geen miljarden jaren kooktijd nodig om te garen, slechts enkele decennia. Als iets zo snel verandert in de natuur is altijd de mens daarbij betrokken. Een twijfelachtige eer, ook dit keer weer. De vraag is namelijk of dat alles wat groeit en bloeit in het water, zich ook prettig voelt in de nieuwe soep. Wat is er aan de hand? Het verhaal begint 1997. In dat jaar werd rondom Hawaï een grote zeilwedstrijd gehouden met tientallen deelnemers. Charles Moore was één van de zeilers die zich had ingeschreven en een gooi naar de prijzen deed. De Amerikaan vaarde een prima race, maar ging uiteindelijk toch niet met het goud naar huis. Een huis dat niet op Hawaï stond, maar in de Californië. Moore had na de wedstrijd dus nog een mooi reisje voor de letterlijke boeg. Moore koos ervoor om via een alternatieve route naar huis te varen. Deze route voert dwars door het hart van het noordelijke deel van de Stille Oceaan. Dit is één van de meest afgelegen plekken op de planeet, het is een gebied dat het verste ligt van enige kustlijn.

Plastic troep

In het gebied laat niemand zich zien. De vaarschema’s van de mondiale koopvaardijvloot, ongeveer vijftigduizend vrachtschepen groot, doorklieven dit stukje oceaan niet. Daarnaast laten ook zeezeilers het gebied door de permanente windschaarste aan zich voorbij gaan. Door het bovengenoemde gebrek aan wind zeilde Moore met een slakkengangetje door het gebied. Dit gaf hem de gelegenheid om wat te ontspannen. Relaxed op het voordek liggend, begon hem echter wel iets op te vallen. De Amerikaan had verwacht in deze contreien alleen een glasheldere oceaan te ontmoeten, maar het water was hier allerminst glashelder. Overal waar Moore keek, zag hij plastic troep in de oceaan drijven. Flessen, tassen, kratjes, tandenborstels, autobanden, ballonnen, rietjes, zakjes, verpakkingsmateriaal, et cetera. Overal plastic. Enorme massa’s plastic. Zover zijn oog reikte, zag hij plastic.

Plastic soep

Bovendien des te dieper Moore in het gebied voer des te meer de dichtheid van het plastic toenam. De brij van plastic rommel die voor de boeg van het zeilschip opdoemde, deed het arme bootje kraken. Bergen plastic. Een robuuste ijsbreker was hier beter op zijn plaats geweest. Herstel, een ‘plastic-breker’. Moore besloot later terug te keren met een speciale boot met state of the art meetapparatuur aan boord, om onderzoek te verrichten. Dat was het startschot van jarenlang grootschalig wetenschappelijk onderzoek naar het fenomeen. Het uiteindelijke resultaat was zowel indrukwekkend als verbluffend. Wat blijkt. In het noordelijke deel van de Stille Oceaan ligt een gigantisch gebied ter grootte van vierendertig keer Nederland dat bezaaid ligt met zwerfplastic. Een drijvende vuilnisbelt, een vuilnisdraaikolk, een plastic soep, een plastic eiland, een kunststofarchipel of een plastic continent. Geef het maar een naam!

Gyres

Hoe kan die enorme hoeveelheid plastic verzeild raken in het meest desolate deel van de planeet? Hoe kan honderd miljoen ton aan plastic in de oceaan ronddobberen, duizenden kilometers verwijderd van het vaste land? Het antwoord van deze vraag ligt in het feit dat het water in de oceanen verre van statisch is; het is een dynamische massa die constant met enorm veel kracht in beweging is. Het water wordt enerzijds gegeseld door getijdenstromen (eb en vloed) en anderzijds door zeestromen. Op sommige plekken op de oceanen doorloopt het water een ringvormig parcours. Deze ringstromen worden gyres genoemd. Het zijn als het ware megadraaikolken met doorsnedes van duizenden kilometers. Deze draaikolken hebben een gigantische aanzuigende werking. In totaal zijn er vijf verschillende gyres beschreven. De ‘North Pacific Gyre’ is de grootste, Moore zeilde daar midden in.

Twaalf miljoen kilogram plastic

Maar hoe komt die gigantische hoeveelheid plastic überhaupt in het water? De mensheid produceert ongeveer tweehonderdvijftig miljoen ton plastic per jaar. Uiteindelijk komt daarvan twaalf miljoen kilogram dagelijks in zee terecht. Dagelijks! Twintig procent van dit plastic komt van de scheepvaart. Het slaat overboord tijdens zwaar weer of wordt moedwillig over de reling gekieperd. Tachtig procent komt via het land in zee terecht. Enerzijds spugen wereldwijd honderdduizenden rivieren hun, met zwerfafval verontreinigde water, uit in de oceanen. Anderzijds waait in kustgebieden het afval zo de zee in, of wordt het er met voorbedachten rade ingedonderd. Opgeruimd staat netjes.

Microplastics

Op het moment dat het plastic in het water komt, gebeurt er iets merkwaardigs. Een deel van het afval is voorbestemd om te gaan duelleren met de golven van de branding, om uiteindelijk na een verloren strijd aan te spoelen aan op het strand. De cirkel is dan rond. Het plastic is weer op het land. Maar het grootste deel van het plastic gaat zich opmaken voor een lange reis, een hele lange reis, een reis van maar liefst vijf jaar. Dit halve decennium is nodig om één van de vijf gyres te bereiken, midden op de wereldzeeën. Je zou kunnen zeggen dat er midden op de oceanen vijf grote magneten zijn opgesteld die al het plastic wat de mensen in het water kieperen, aantrekken! Gedurende de reis naar de gyres en tijdens het verblijf in de gyres wordt het plastic jarenlang onderworpen aan extreme omgevingsomstandigheden. Een hoge golfslag, beukende wind, stekende zon en bovendien bijtend zeezout doen het humeur van het plastic dalen. Deze verwering zorgt voor een vergaande degradatie en fragmentatie van het plastic. Plastic kan niet worden afgebroken, het vervalt in steeds kleinere deeltjes. Uiteindelijk wordt plastic gedecimeerd tot haar kleinste onderdeeltjes; de zogenaamde microplastics.

Columbus

Van al het plastic dat door de gyres opgeslokt wordt, drijft slechts vier procent aan de oppervlakte. Ongeveer vierennegentig procent is naar de bodem gezonken of is zogezegd zo klein geworden dat het een onderdeel van het water is geworden. Als je dus door de gyres vaart, is maar een zeer klein deel van het probleem zichtbaar. Het plastic monster heeft zich geraffineerd voor het grootste deel verscholen onder de waterspiegel. De waterkolom is verzadigd met microplastics, tot honderden meters de diepte in. Het spreekwoord het topje van de ijsberg is hier dan ook geheel van toepassing. Herstel, het topje van de plasticberg. De plastic soep is dus geen eiland van aan elkaar geklonterde flessen en kratjes waar je vrolijk aan de wandel kunt gaan, maar van steeds verder uiteen vallende deeltjes onder het wateroppervlakte die steeds verder uit elkaar vallen. Het is niet zo dat Columbus vijfhonderd jaar geleden een paar eilanden over het hoofd zag tijdens zijn expedities!

Plastic vogels

Wat zijn de gevaren van de plastic soep? Vraag dat maar aan de dieren die erin ronddobberen of erboven rondfladderen. Het duurt bijvoorbeeld niet lang meer en de pathologieboeken over zeevogels kunnen worden herschreven. Als een patholoog zijn scalpel in bijvoorbeeld een Noordse stormvogels plaatst en zijn maag ontleedt, vindt hij in achtennegentig procent van de gevallen grote hoeveelheden plastic. Het plastic in de magen van de gevleugelde vrienden zet een fatale rem op de noodzakelijke hongerprikkel. Hierdoor denkt het dier voldoende calorieën naar binnen gestouwd te hebben onderwijl hij verhongerd.

Plankton-etende zeedieren

Ook zeeschildpadden zijn in grote getale de klos van de plastic soep. De dieren stillen hun honger hoofdzakelijk met kwallen. Deze weekdieren dartelen nietsvermoedend door de waterkolom en vormen daardoor een gemakkelijke prooi voor de gepantserde dieren. Helaas danst er ook sterk op kwallen gelijkend plastic door het water. Zet een zeeschildpad daar zijn tanden in, tekent hij voor een gruwelijke horrordood. Daarnaast slobberen alle plankton-etende zeedieren massaal microplastics op. De microplastics zijn namelijk evengroot als het planton en zijn daar nauwelijks van te onderscheiden. Er is inmiddels al zes keer meer plastic dan plankton in zee.Vaak hecht het nog kleinere plankton zich aan de kleine plastic partikeltjes waardoor het naar grotere dieptes zinkt en zich nog verder verspreid in de voedselketen.

ZeeschildpadZeeschildpad op Bonaire.

Gifstoffen

In het dierenlichaam migreren de microplastics direct naar het vetweefsel. Daar zit het relatief veilig opgeslagen. Echter bij voedselschaarste zijn de rapen gaar; op zo’n moment komt het plastic massaal vrij uit de vetreserves. Microplastics zijn echter geen voedingsstoffen die opgebouwd uit zijn koolhydraten, eiwitten en vetten. Het spul zit vol met ongeveer negentigduizend verschillende gifstoffen die het ondervoede dier op een pijnlijke manier liquideren. Dit jaar is aangetoond dat de zogenaamde oceaanschaatser, familie van het schrijvertje, een soort draaikever, de plastic schilfertjes gebruikt om eieren op te leggen. Helaas zijn de insecten en de eitjes een geliefd voedsel voor onder andere krabben. Met andere woorden; de plastic soep vormt al een onderdeel van de natuurlijke habitat van sommige bewoners van de oceaan. Uiteraard geen fijne ontwikkeling.

Specialistische schepen

Het feit dat het probleem van de plastic soep niet erg hoog op de wereldagenda staat, is opmerkelijk te noemen. Op het moment dat ergens op de aardbol een mammoetolietanker of een olieboorplatform zwaar in de problemen komt en oneindig veel ruwe olie het milieu in spuugt, staat de wereldgemeenschap op zijn achterste benen. Met olie besmeurde vogels willen wij niet graag tijdens het journaal op de beeldbuis zien. Olievlekken op zee worden doorgaans direct opgeruimd. Er vertrekt dan een heel peloton specialistische schepen naar het gebied toe om de miljoenen liters olie, die ongewenst op het water drijven, op te slurpen met zogenaamde olie-veegarmen en skimmers. Nu hebben plastic en olie veel met elkaar gemeen. Je zou kunnen zeggen dat plastic de vaste vorm van olie is. Plastic is namelijk een synthetische polymeer die ontstaat na het kraken van ruwe aardolie. Voor de productie van één kilo plastic wordt twee liter olie gebruikt. Waarom stoomt er dan geen hele vloot plastic-opruim-schepen op richting de plastic soep om het hele zwikje uit de oceaan op te zuigen?

Plastic lobby

Naast het feit dat zo’n onderneming miljarden euro’s zou kosten, is het ook praktisch nauwelijks uitvoerbaar. Het plastic dat aan het wateroppervlakte drijft, is er natuurlijk wel af te scheppen. Maar de biljoenen micro-plastics die rondzwemmen in de miljarden liters oceaanwater van de plastic soep zijn er niet uit te filteren. Als je zo fijnmazig het water zou gaan zeven breng je ook direct al het overige leven dat erin leeft om zeep. Met andere woorden; de micro-plastics die nu in de oceaan zitten, komen er waarschijnlijk nooit meer uit. De komende duizenden jaren zullen de micro-plastics uiteindelijk bezinken en een tapijtje gaan vormen op de vloeren van de oceanen. Nog verder in de toekomst zal daar dan weer een laagje sediment overheen gelegd worden. Anders gezegd; als er geen nieuw materiaal bijkomt, zal het huidige plastic de komende jaren oneindig verdund worden. Waar je wel naar kunt streven, is dat er geen nieuw plastic de zee in verdwijnt. Mooier is om een sterke reductie toe te passen bij de productie van nieuw plastic. Dat zal een moeilijke opgave worden, achter de plastic-lobby schuilt namelijk de machtige olie-industrie. Zoals eerder gememoreerd; plastic is olie. Alle goede recycling programma’s ten spijt, komt er jaarlijks een enorme massa plastic op de markt waarvan een groot deel ook weer in het water terechtkomt.

Plastic Bonaire

Wat is de situatie op Bonaire? Heeft het eiland ook een plasticprobleem? Een groot deel van het plastic dat op en rondom het duikeiland te water gaat, valt uiteindelijk ten prooi aan de ‘North Atlantic Gyre’, deze is iets kleiner dan de eerder genoemde North Pacific Gyre. Maar ook op Bonaire verkiest een aanzienlijk deel van het plastic liever om aan te spoelen aan de kust dan een enkele reis te boeken naar de bovengenoemde gyre midden op de Atlantische Oceaan. Dus op de Bonairiaanse stranden ligt ook zwerfafval. Als je dat allemaal zijn gang laat gaan, zal die hoeveelheid alleen maar toenemen. Als je het zo laat komen sommige partijen op het eiland in grote problemen. Duikers willen een mooi rif en geen vuilnisbelt. Vier keer per jaar organiseert daarom een duikschool op Bonaire een grote schoonmaakactie. Gemiddeld gaan dan honderd duikers, snorkelaars en zwemmers te water om zoveel mogelijk troep uit zee te halen. Ieder keer wordt weer voor een andere spot gekozen. Duizenden items worden dan uit het water gevist. Uiteraard zit daar heel veel plastic bij.

Zeeschildpadden

Ook dieren op Bonaire hebben last van het zwerfafval. Zo gebruiken zeeschildpadden de zandstranden van het Benedenwindse Eiland om hun eieren te leggen. Het spreekt voor zich zelf dat deze dieren geen trek hebben om zich langs het plastic te slalommen om uiteindelijk een geschikt plekje te vinden om de eitjes te droppen. De Sea Turtle Conservation Bonaire (STCB) organiseert daarom periodiek strandschoonmaakprojecten. Helaas is op sommige plekken op Bonaire het probleem van het plastic dagelijks zichtbaar. Lagoen is daar een voorbeeld van. Lagoen ligt aan de westkant van het eiland. De Caribische Zee heeft hier in miljoenen jaren tijd een betoverende lagune uitgebeiteld. Het is in potentie een hele mooie plek op het eiland. Metershoge golven worden hier naar binnen gedreven. Helaas heeft de plek ook een aanzuigende werking op plastic en andere rotzooi. De randen van de lagune zijn dan ook vaak bezaaid met massa’s aangespoeld zwerfafval!

Meer informatie over Bonaire National Marine Park

Bekijk het overzicht van de leukste columns over Bonaire

Plaza Resort Bonaire

All Inclusive Hotel Plaza Resort Bonaire

Met de geweldige all inclusive formule van Plaza Resort is het onbeperkt genieten op Bonaire!

Meer info

Reisgidsen Bonaire

Reisgidsen over Bonaire

Ga jij naar Bonaire? Dan zijn deze reisgidsen over Bonaire onmisbaar voor jou!

Meer info

Auto huren op Bonaire

Huurauto Bonaire

Wat is er nou leuker om met een auto er op uit te trekken om het eiland te verkennen? Doen!

Meer info

Activiteiten op Bonaire

Kajakken op Bonaire

De allerleukste activiteiten op Bonaire boek je thuis al eenvoudig online bij Viator!

Meer info

Tip AB Car Rental

Ga jij naar Bonaire en zoek je een betrouwbare autoverhuurder? Dan is AB Car Rental een uitstekende partner. AB Car Rental heeft als enige autoverhuurder € 0,00 eigen risico! Bekijk de tarieven!

Tip Plaza Resort Bonaire

Uit persoonlijke ervaring kunnen wij dit hotel van harte aanbevelen. All inclusive, dus lekker zorgeloos en relaxed. Heerlijke cocktails aan de bar, een bbq aan het strand of ander thema diner, wat hebben wij genoten. De kamers zijn ruim, zeer comfortabel en de staf is super vriendelijk. Het huisrif voor de deur is geweldig, tijdens het snorkelen zagen we daar zelfs een schilpad! Wij komen er zeker terug. Beoordeeld met een 8.5. Meer info & Direct boeken!

Tip Snorkeltour Bonaire

Wil jij met een gids gaan snorkelen op Bonaire? Je ziet er de mooiste, kleurrijke vissen en wie weet ook wel een zeeschildpad. Hapjes, drankjes en snorkeluitrusting zijn inbegrepen! Boek deze tour bij Viator. Beoordeeld met 5.0 uit 5.0 sterren. Direct boeken!

Wil jij voordelig op vakantie naar Bonaire? Bekijk dan de last minutes en aanbiedingen!

TOP 10
Ben je op zoek naar de beste vakanties naar Bonaire? Bekijk dan de TOP 10 pakketreizen Bonaire!

TUI
De Vakantie Discounter
Stip Reizen
Corendon
PrijsVrij
By June vakantie Bonaire met huurauto
Beach Check Aanbiedingen
D-Reizen Aanbiedingen