Column: De missie van Sean Paton op Bonaire!

De beroemdste natuurbeschermer van Bonaire was zonder enige twijfel Captain Don Stewart. Deze Amerikaan stond onder andere aan de wieg van de oprichting van het Bonaire National Marine Park in 1979. Een meesterlijke zet. Dankzij deze actie is de kwaliteit van het rif op het Nederlandse duikeiland nog steeds van zeer hoog niveau.

De entrée van Captain Don Stewart op Bonaire in 1963 was aanvankelijk wat minder vredelievend. Destijds organiseerde hij het grootste ‘spearfishing event’ uit de historie van de Caribische archipel. Honderden met harpoenen bewapende duikers zaaiden dood en verderf onder de waterspiegel. Het doorgaans azuurblauw gekleurde rif van Bonaire kleurde die dag dieprood. Achteraf bleek de gebeurtenis een eye-opener te zijn voor de kapitein. De inwoners van het koraalrif aan gort schieten, werd door Stewart razendsnel verwisseld voor meer dan vijftig jaar actieve inzet van de bescherming van het genoemde kwetsbare rif.

Rifvissen BonaireRifvissen op Bonaire.

Spanningsveld

De laatste decennia zijn er steeds meer natuurorganisaties op Bonaire opgericht, al dan niet gelieerd aan de overheid, die zich druk maken over milieuvraagstukken. STINAPA Bonaire, Salba Nos Lora en de Sea Turtle Conservation Bonaire, zijn daar voorbeelden van. Enthousiastelingen kunnen zich hierbij aansluiten en nuttig en noodzakelijk werk verrichten. Er blijft namelijk altijd een spanningsveld tussen mensen die ten koste van alles op korte termijn geld willen verdienen en mensen die de lange (duurzame termijn) voor ogen hebben. Zij willen een intact Bonaire doorgeven aan toekomstige generaties.

Overigens zijn deze twee belangen op Bonaire erg met elkaar verstrengeld. De toeristen zijn de kurk waar de Bonairiaanse economie op drijft. Als projectontwikkelaars, ondernemers en bouwers rücksichtslos het hele duikeiland ongebreideld volplempen, snijden ze zich vroeg of laat in hun eigen vingers. Sportduikers en eco-toeristen komen namelijk voor mooie riffen en serene rust.

An Englishman in Kralendijk

Het lijkt erop dat naast Captain Don Stewart, een andere man prominent ten tonele is verschenen aangaande de bescherming van de natuur op het koraaleiland. Dit keer geen Amerikaan, maar een Engelsman. Sean Paton heeft evenals Stewart de tomeloze ambitie om een bijdrage te leveren aan een duurzame toekomst van Bonaire.

Al in zijn vroege jeugd, in het zuid-Engelse Essex, ontwikkelde Paton een grote liefde voor de natuur en de zee in het bijzonder. Het werd hem al snel duidelijk dat de mensheid in een groot tempo het milieu om zeep aan het brengen was. Paton besloot om niet alleen passief toe te kijken, maar ging zich actief inspannen om wat te veranderen. Ondanks zijn gepassioneerde strijd voor een beter milieu, raakte hij steeds meer verbitterd. In plaats dat er vooruitgang werd geboekt, ging het steeds verder achteruit.

Gibraltar

Paton heeft tien jaar van zijn leven gewoond op Gibraltar, een Britse enclave in het zuiden van Spanje. Tijdens deze periode werd het moraal van de Engelsman definitief de nek omgedraaid. Enerzijds door een catastrofaal incident met een olietanker, waardoor een enorme hoeveelheid olie de oceaan instroomde. Hierdoor werden zowel de lokale natuur als de lokale visserij knock-out geslagen.

Anderzijds door het besluit van de politieke machthebbers van Gibraltar tot de aanschaf van een afvalverbrandingcentrale. Een fabriek waarin alle afvalstromen tot as zouden veranderen. Dit druiste zo tegen de principes van Paton in. Hij had namelijk een recyclingprogramma in gang gezet met een zorgvuldig hergebruik van afvalmaterialen.

Kosmopoliet

Het oermens Paton raakte uiteindelijk verstrikt in de ‘fight or flight’ response. De bijnieren van de Brit verzadigde zijn bloedbanen met hoge concentraties adrenaline en cortisol. Paton had geen zin meer om te vechten tegen zoveel onrecht en wilde vluchten. Weg van Gibraltar, weg van mediterraan Europa, weg van alles en iedereen. De Engelsman kocht een klein vrachtbootje en kwam na vele omzwervingen uiteindelijk op Sint Maarten terecht. Het Caribische eiland werd de uitvalsbasis voor het drijven van een handeltje in de transportwereld. De kosmopoliet Paton hield zich bezig met het vervoer van bananen en rum van het ene eilandje naar het andere eilandje binnen het Caribische gebied.

Op een bepaald ogenblik zakte de markt van het ‘geel gekromde fruit’ en het ‘destillaat van gefermenteerde suikerriet’ dermate in, dat er geen droog brood meer te verdienen was in deze business. Daarnaast zijn er meer gevaren als je langdurig op Saint Martin bivakkeert. Het Bovenwindse Eiland valt namelijk binnen de zogenaamde hurricane belt, waardoor er zo nu dan een tornadootje op de koffie komt. Vaak zijn dat geen prettige visites!

Kraakhelder water

Bij een kwaadaardige orkaan is het over het algemeen vrouwen en kinderen eerst en worden huizen, boten en auto’s als dinky toys opgetild om vervolgens een paar honderd meter verderop weer wreed tegen het aardoppervlak gesmakt te worden. Als je dat teveel meemaakt, wil je op een bepaald moment weg uit zo’n omgeving. Op Sint Maarten kreeg hij een klus aangeboden om iemand met diens inboedel te verhuizen naar Bonaire. Toen hij in 1999 op Bonaire aankwam, was hij evenals Captain Don Stewart destijds, direct onder de indruk van het kraakheldere oceaanwater van het duikeiland. Hij wilde hier nooit meer weg!

Vis bonaire in koraalrifHet zeewater is kraakhelder op Bonaire.

Paton had altijd de gewoonte om tijdens het krieken van de dag zijn ochtendplas vanaf het dek te laten vervloeien met de oceaan die hem omringde. Op Bonaire was het zeewater echter nog zo betoverend mooi en puur dat hij deze jarenlange traditie doorbrak. Voor Paton was Bonaire de eerste plek in zijn leven waar hij aan wal ging wonen. Hij heeft uiteindelijk het schip verkocht en verschillende baantjes gehad. Uiteindelijk vond hij zijn emplooi als radiopresentator en journalist.

Forum Antilles

Op Bonaire keerde het moraal weer terug in het brein van de Engelsman. Hij wilde zich weer inspannen voor een duurzame toekomst van de blauwe planeet en voor Bonaire in het bijzonder. In plaats van ervoor weg te lopen, koos hij er weer voor om ervoor te gaan vechten. Om een zo grootst mogelijk podium te hebben, bouwde Paton een multi-media platform in de vorm van een veelzijdige website en een wekelijks radioprogramma. Zowel de website als het radioprogramma dragen de naam ‘Forum Antilles’. Op de website verzamelt de Brit lokaal, regionaal en internationaal nieuws over natuur- en milieuonderwerpen. Daarnaast zijn op de website veel YouTube filmpjes te bekijken en is er een drukbezochte Facebook-pagina te volgen. Het twee uur durende radioprogramma gaat iedere zondag live op MegaFM, een populaire radiozender op het eiland. Luisteraars zijn onder andere getuige van interviews van Paton met interessante gasten die aanschuiven in de studio.

Korte filmpjes

De Engelsman heeft verschillende korte filmpjes gemaakt. Onder andere over de gevaren van de vuilnisstortplaats, het afvalwaterprobleem en de dumping van vuilwater van cruiseschepen in de Caribische Zee. Een ander filmpje dat hij maakte, draagt de naam ‘Destruction for Construction’. Op het beeldmateriaal is te zien dat er de laatste decennia een forse landschapsaantasting op het Caribische eiland heeft plaatsgevonden. Wat is het geval?

Op Bonaire wordt veel ontwikkeld en gebouwd. Voor deze bouw van huizen en wegen zijn heel veel grondstoffen nodig zoals zand, doleriet en (koraal)kalksteen. Deze delfstoffen liggen op Bonaire zo voor het grijpen. Helaas zat in het verleden achter het delven van deze grondstoffen weinig beleid. Gevolg? Het krioelde er op de wegen voortdurend met afgeladen vrachtwagens die overal delfstoffen afgroeven. Wat zich in miljoenen jaren had opgebouwd, werd er in een paar decennia doorheen gejaagd. Helaas worden er tot op de dag van vandaag nog steeds grondstoffen (illegaal) geoogst uit het kwetsbare landschap van Bonaire.

Cruiseschip Kralendijk

BICEPS

In 2011 ontspon zich in het hoofd van Paton de gedachte dat het alleen praten en discussiëren over de (milieu)wantoestanden op Bonaire uiteindelijk onvoldoende zoden aan de dijk zou zetten. Het format moest anders, hij moest over gaan tot actie. In het bovengenoemde jaar werd derhalve de ‘Bonaire Island Coastal & Environmental Protection Society (BICEPS)’ opgericht. BICEPS is een zogenaamde NGO (Niet-Gouvernementele Organisatie). Geen lijntjes met de Bonairiaanse autoriteiten dus.

BICEPS is een mooi gekozen naam. Een metafoor in optima forma. In de volksmond worden biceps namelijk spierballen genoemd. Spierballen tonen. Geen woorden maar daden. Overigens geen illegale daden, daden die keurig binnen het wettelijke kader blijven. De meeste natuurorganisaties op Bonaire leggen hun focus op een bepaald onderwerp, BICEPS wil daarentegen een breed georiënteerde beweging zijn. Niet alleen de bescherming van papegaaien en zeeschildpadden die ernstig bedreigd worden, maar bijvoorbeeld ook de aantasting van het rif en de vervuiling van het land geniet hun belangstelling.

Vogels op Bonaire

Doorn in het oog

De beleidsmakers in Kralendijk maken zo nu en dan keuzes die een doorn in het oog zijn van BICEPS. Zo is in het verleden het Ruimtelijk Ontwikkelingsplan van Bonaire (ROB) drastisch gewijzigd. Hierdoor mogen onder andere nieuwe pieren in de zee gebouwd worden. Door deze kades zal er meer veel bedrijvigheid ontstaan aan de kust en rondom het rif. Het uiterst kwetsbare maritieme ecosysteem kan hierdoor onder verhoogde druk komen te staan. Niet fijn dus.

BICEPS zette een grote petitie actie op touw om zoveel mogelijk handtekeningen te verzamelen tegen deze plannen. Uiteindelijk zetten meer dan 600 bewoners van Bonaire een krabbel tegen deze wijzigingen. Op een totale populatie van ongeveer 16.000 zielen is dat relatief veel. Vooralsnog lijkt het een vruchteloze actie. Het gezag in Kralendijk drukt haar plannetjes gewoon door. Het kustgebied voor de hoofdstad van Bonaire zal verder ontwikkeld worden. De mensen achter BICEPS hebben echter geen tijd om te treuren. Er dient zich op het Benedenwindse Eiland alweer een nieuw probleem aan. Op dit moment is er namelijk op Bonaire een groot conflict over de energie. Twee bedrijven zijn met elkaar zwaar in de clinch geraakt. Enerzijds Ecopower Bonaire en anderzijds het Water- en Energiebedrijf Bonaire (WEB). Ecopower produceert de energie en het WEB distribueert de energie op het duikeiland.

Door allerlei oorzaken heeft Ecopower een forse rekening bij het WEB neergelegd waardoor de Bonairiaanse consumenten maar liefst 50% meer moeten gaan betalen voor hun stroom. Paton heeft zich hier ook mee bemoeid. Naast het financiële debacle vindt hij dat Ecopower haar milieubeloftes maar mondjesmaat nakomt. Ecopower predikte ooit om de energievoorziening op Bonaire volledig groen te maken. Voorlopig is de realiteit dat er de generatoren nog voor een groot deel draaien op (schadelijke) zware stookolie in plaats van (duurzame) biologische brandstoffen. Bovendien is het aandeel van de windturbines nog laag.

Geen hofnar

Op Bonaire worden doorlopend beleidsmatige beslissingen genomen die kritisch gewogen dienen te worden door onafhankelijke partijen. BICEPS kan daar een fraaie rol in vervullen. Maar BICEPS wil de bevolking van Bonaire niet frustreren. Wil geen irritante hofnar zijn voor de beleidsbepalers in Kralendijk. Zij wil de inwoners van het koraaleiland er alleen op wijzen dat alle milieuproblemen op Bonaire uiteindelijk zullen uitgroeien tot sociale problemen. De toeristensector is zogezegd de kurk waar de Bonairiaanse economie op drijft. Ongebreidelde aantasting van het koraalrif en van het landschap zal vroeg of laat zijn repercussies hebben op de instroom van vakantiegangers naar het eiland. Daarmee zullen banen op het spel gezet worden met alle nare consequenties van dien!

Meer informatie over het Washington Slagbaai National Park


Reactie 4
Is het niet veel beter wanneer al die organisaties gaan samenwerken. Er is teveel versnippering en dat is minder krachtig dan een grote club met een duidelijk verhaal. Sla de handen ineen zou ik zeggen. Loes Hekkens
Reactie 3
Kan Biceps er ook voor zorgen dat er a.u.b. geen hoogbouw meer geplaatst wordt. Als ik op Ti Amo Beach sta en naar de 'skyline' van Kralendijk kijk wordt ik echt niet vrolijk van die twee apartementencomplexen die zo'n enorme afbreuk doen aan het idylische karakter van onze kustlijn. Ook de toekomst van hettoerisme kent zijn grenzen. In Jamaica mag je b.v. niet hoger bouwen dan een palmboom. Dat is een prima regel. Als je daar met een boot langs de kust vaart zie je alleen af en toe een rood dakje, terwijl er aan die kust het ene 4/5 sterrencomplex naast het andere ligt. Het is dus wel mogelijk om het intieme van Bonaire te behouden. Alleen als er met grote bankbiljetten gezwaaid gaat worden en currupte ambtenaren en politici daarvoor bezwijken, is heyt einde zoek. Dus voor het behoud van dit unieke ei;land is ook het bestrijden van de corruptie van groot belang. Liek

Reactie 2
Het is mij sowieso een raadsel dat op een eiland als Bonaire (waar altijd de zon schijnt en het altijd waait) de energie niet van de natuur gewonnen kan worden. Oke, dat vraagt om een grote investering, maar die haal je er ook binnen een paar jaar weer uit. Verder snap ik niet dat (de Bonairiaan???) zo maar overal zijn vuil dumpt (terwijl het overal naar toe waait en dus het hele eiland vervuild) terwijl er op zaterdag gratis gedumpt kan worden op landfill. Waar ze nu trouwens heel goed bezig zijn met recycelen (als ik de nieuwsberichten mag geloven?). Daarnaast komt er zoveel afval aangespoeld uit zee dat het wel ijkt alsof daar geen opruimen tegen opgewassen lijkt te zijn. Sommige plaatsen (b.v de baai bij Lagoen Hill; onderdeel van golfterrein) is echt bezaaid met plastic. Zo'n mooi stuk natuur; maar het lijkt een vuilnisbelt. Trouwens wel mijn complimenten aan al die mensen die regelmatig riffen en kusten schoonmaken, maar aan de laatste plaats die ik noemde kan alleen een bulldozer werk verzetten, want daar kom je altijd handen tekort. Als je deze plekken opruimt en het resultaat recycled verdien je er zelfs nog aan; ook weer goed voor de economie van het eiland. Het creeert banen en ook daar vaart de bevolking wel bij. Misschien kijk ik teveel met westerse ogen, maar ik zie zoveel mogelijkheden die niet benut worden. Je hebt alleen iemand nodig die het initiatief neemt; Sean Paton misschien? Veel succes. Liek


Reactie 1
Heel fijn, dat er mensen zijn, die zich inzetten, om de natuur van mooi Bonaire te behouden. Vriendelijke groeten, Marianne

Bekijk het overzicht van de leukste columns over Bonaire

Plaza Resort Bonaire

All Inclusive Hotel Plaza Resort Bonaire

Met de geweldige all inclusive formule van Plaza Resort is het onbeperkt genieten op Bonaire!

Meer info

Reisgidsen Bonaire

Reisgidsen over Bonaire

Ga jij naar Bonaire? Dan zijn deze reisgidsen over Bonaire onmisbaar voor jou!

Meer info

Auto huren op Bonaire

Huurauto Bonaire

Wat is er nou leuker om met een auto er op uit te trekken om het eiland te verkennen? Doen!

Meer info

Activiteiten op Bonaire

Kajakken op Bonaire

De allerleukste activiteiten op Bonaire boek je thuis al eenvoudig online bij Viator!

Meer info

Tip AB Car Rental

Ga jij naar Bonaire en zoek je een betrouwbare autoverhuurder? Dan is AB Car Rental een uitstekende partner. AB Car Rental heeft als enige autoverhuurder € 0,00 eigen risico! Bekijk de tarieven!

Tip Plaza Resort Bonaire

Uit persoonlijke ervaring kunnen wij dit hotel van harte aanbevelen. All inclusive, dus lekker zorgeloos en relaxed. Heerlijke cocktails aan de bar, een bbq aan het strand of ander thema diner, wat hebben wij genoten. De kamers zijn ruim, zeer comfortabel en de staf is super vriendelijk. Het huisrif voor de deur is geweldig, tijdens het snorkelen zagen we daar zelfs een schilpad! Wij komen er zeker terug. Beoordeeld met een 8.5. Meer info & Direct boeken!

Tip Snorkeltour Bonaire

Wil jij met een gids gaan snorkelen op Bonaire? Je ziet er de mooiste, kleurrijke vissen en wie weet ook wel een zeeschildpad. Hapjes, drankjes en snorkeluitrusting zijn inbegrepen! Boek deze tour bij Viator. Beoordeeld met 5.0 uit 5.0 sterren. Direct boeken!

Wil jij voordelig op vakantie naar Bonaire? Bekijk dan de last minutes en aanbiedingen!

TOP 10
Ben je op zoek naar de beste vakanties naar Bonaire? Bekijk dan de TOP 10 pakketreizen Bonaire!

TUI
De Vakantie Discounter
Stip Reizen
Corendon
PrijsVrij
By June vakantie Bonaire met huurauto
Beach Check Aanbiedingen
D-Reizen Aanbiedingen