Column: Giftige kogelvissen op Bonaire!

Zelden doen dieren hun naam in zowel letterlijke als figuurlijke zin meer eer aan dan in het geval van kogelvissen. Als je de visjes namelijk in het nauw drijft, zuigen ze zich helemaal vol met oceaanwater totdat ze de vorm krijgen van een kanonskogel. Zo eentje die ten tijde van de VOC werd afgevuurd vanaf het boordgeschut. Daarnaast kunnen kogelvissen na consumptie voor mensen even dodelijk zijn als het incasseren van een kogel uit een modern vuurwapen. Over die laatste eigenschap later meer.

Kogelvis op BonaireWat is dit een mooie kogelvis!

De kogelvisfamilie kent tientallen verschillende leden die vrijwel in alle oceanen en wereldzeeën resideren. Sommige ‘kogels’, zoals ze liefkozend door aquariumliefhebbers worden genoemd, hebben ook hun tenten opgeslagen in het Bonairiaanse rif. Als je op het duikeiland het water inplonst, kan de Valentini kogelvis of de zadelvlek spitskopkogelvis op je pad komen. Het is een klein kogelvisje met een opvallend spits snuitje. Een snuitje dat uiterst geschikt lijkt om nectar uit de kroonbuis van een bloem te lepelen. Echter van bloemvocht wordt de Valentini kogelvis niet gelukkig, hij eet liever zijn buikje rond met koraalpoliepen, garnalen, slakken en kril.

De Valentine kogelvis zelf staat niet vaak op de menukaart bij onderwaterrovers. De ingewanden van het diertje zijn namelijk giftig, extreem giftig zelfs. Het uiterst toxische tetrodotoxine wordt niet door het beestje zelf gemaakt, maar wordt geproduceerd door bacteriën die zich in de lever, darmen en ovaria van de kogelvis ophopen. Als je zo onaantastbaar bent op het rif heb je wel veel vrienden. Metgezellen die graag onder jouw paraplu van veiligheid willen meeliften. De zwartzadelvuilvis is een mooi voorbeeld van dit opportunisme met als doel lijfsbehoud. De zwartzadelvuilvis lijkt als twee druppels water op Valentini kogelvis en blijft hierdoor uit de klauwen van predatoren.

Naast gif zet de kogelvis een tweede wapen in om zijn belagers af te schrikken. De visjes kunnen namelijk dermate veel oceaanwater opslurpen dat ze drie keer zo groot worden. Ze veranderen dan in de eerder genoemde kanonskogel. Overigens kunnen kogelvissen dit trucje niet al te vaak uit de kast trekken. Het genereert namelijk zoveel stresshormonen dat de dood op de loer ligt. Kogelvissen worden overigens hardnekkig verward met egelvissen. Ze lijken op elkaar, maar er zijn ook verschillen. Het wapenarsenaal van egelvissen is bijvoorbeeld anders. Egelvissen bezitten evenals (land)egels vlijmscherpe (giftige)stekels op hun lichaam. Op deze manier vormen ze een nauwelijks te nemen bastion voor predatoren. Het huidje van kogelvissen daarentegen is spiegelglad.

Onderwaterkonijnen

Kogelvissen zijn populaire aquariumvissen. Vaak worden ze gekocht om een slakkenplaag in de viskom op te lossen, want daar zijn ze dol op. Er zijn ook mensen die een kogelvis kopen omdat ze plezier beleven aan het feit dat kogelvissen zich zogezegd tot grote proporties kunnen opblazen en lokken dit gedrag dan ook uit door de vis te treiteren. Uiteindelijk zullen de dieren hieraan sterven. Als je overweegt om een kogelvis te kopen, is wel belangrijk dat je de juiste soort in het aquarium loslaat. Sommige kogelvissoorten zijn heel vredelievend en willen direct met de overige viskombewoners vriendjes worden. Andere soorten daarentegen zijn bijzonder agressief en gaan direct uit op rooftocht. Zij zullen niet eerder rusten voordat ze de rest van de visgemeenschap in het aquarium vakkundig geliquideerd hebben.

Kogelvissen worden de konijnen van de oceaan genoemd. Dit komt omdat ze een soort onderwater(knaag)dieren zijn. Evenals hun vakbroeders aan wal dient er constant geknaagd te worden. In het geval van kogelvissen aan het pantser van weekdieren en slakken. De twee voortanden van de kogelvis groeien namelijk het hele leven door en moeten dus doorlopend afgesleten worden.

Doen ze dit niet, dan worden de tanden bijzonder ambitieus, gaan groeien als kool en wordt het uiteindelijk anatomisch onmogelijk dat het diertje nog voedsel tot zich kan nemen. Als vissenkom-eigenaar ben je er dus verantwoordelijk voor dat er voldoende knaagvoer in het aquarium voorradig is. Soms loopt het uit de hand en slaan de twee voortanden van het kogelvisje op hol en mag je, met je beestje onder je arm, een (vissen)dierendokter consulteren. Nadat de geneesheer een druppeltje verdovingsmiddel in het water heeft gekieperd, neemt hij het visje zorgvuldig ‘in de hand’ en roept hij met een kniptangetje, de twee ivoren wachters vakkundig tot de orde.

100 liter water

Zoals eerder gezegd zijn kogelvissen extreem giftige vissen waaraan andere zeebewoners zich niet snel zullen vergrijpen. Ook mensen kunnen zich beter niet wagen aan kogelvissen. Een kogelvis heeft voldoende gif aan boord om dertig mensen direct de dood in te jagen. Japanners denken daar overigens heel anders over. Fugu is een Japans gerecht gemaakt van kogelvis en staat al meer dan tweeduizend jaar op de spijskaarten in Japan.

In het land van de reizende zon is de zogenaamde kogelvis-wet van kracht. Deze wet schrijft onder andere voor dat Japanse chefs een zware training van drie jaar moeten ondergaan om op de juiste manier een kogelvis te fileren. Na die periode wordt een examen afgelegd. Zeventig procent van de kandidaten zakt voor deze beproeving. Het slachten van een kogelvis kost meer dan één uur. Heel veel arbeid voor slechts een enkel visje, Fugu kost dan ook snel meer dan tweehonderd euro. Zogezegd zit het gif in de ingewanden van het dier. Tijdens de slacht mag er dus geen besmetting plaatsvinden tussen de ingewanden en het vissenvlees. Het onfortuinlijke dier wordt bij leven geslacht onder stromend water. Geen prettig gezicht.

In totaal wordt er meer dan honderd liter water verbruikt bij het demonteren van het visje. Dit om ervoor te zorgen dat ieder gif-molecuultje, dat tijdens de slacht onverhoopt op de visfilet terecht komt, weggespoeld wordt. Bovendien zijn er speciale messen en andere keukengereedschappen ontwikkeld voor het fileren van kogelvissen. De kok heeft twee belangrijke taken. Enerzijds moet hij ervoor zorgdragen dat vis die hij aflevert vrij is van gif en anderzijds moet hij de giftige delen op de juiste manier afvoeren.

Vroeger ging dat vaak fout. De giftige delen werden gewoon bij het overige keukenafval gesmeten en aan het einde van de werkdag aan de straat gezet om opgehaald te worden door de vuilnisdienst. Helaas snuffelen ook in Japan zwervers in de afvalbakken van restaurants om een gratis maal te scoren. Door het eten van de leftovers van kogelvissen vonden in het verleden honderden Japanse daklozen een snelle dood. Tegenwoordig kan dat niet meer. De giftige delen waaronder de lever, nieren, ovaria, huid en bloed worden in een kleine container verzameld en met een slot afgegrendeld. Deze containers worden door een speciaal bedrijf opgehaald en uiteindelijk verbrand.

Russische roulette

In de westerse keuken heeft Fugu een mythische status. Japan is echter het enige land in de wereld waar kogelvissen op de menukaart van de restaurants mogen verschijnen. De kogelvisfilet wordt doorgaans flinterdun gesneden en als een soort bloem op een grote schaal gelegd. Soms verdwijnt een kogelvisje in een pannetje en wordt er een smakelijk soepje van getrokken. Het eten van kogelvis mag je letterlijk een zenuwslopende onderneming noemen. Als je namelijk de verkeerde delen opeet worden de zenuwen gesloopt. Doordat het tetrodotoxine de natriumkanaaltjes van de spier- en zenuwcellen opblaast, wacht het slachtoffer doorgaans een gruwelijke dood.

Het gaat nog vaak fout in Japan. Het zijn niet alleen de amateurkoks die de hele regelgeving aan hun laars lappen en thuis illegaal een kogelvisje uit elkaar slopen met alle fatale gevolgen van dien, maar ook de absolute elite van de Japanse koksbrigade gaat soms vreselijk de mist in. Zo zaten in 2011 enkele uiterst succesvolle Japanse ondernemers, als bezegeling van een zakelijke deal, in een chique twee Michelinsterren restaurant in Tokio aan kogelvisjes te knagen. Bij één van de tafelgenoten ging het mis. Na het eerste hapje uit het visje lag hij al spastisch kronkelend over de vloer van het peperdure etablissement naar adem te happen.

Vroeger was het de traditie dat de kok de eerste hap van het gerecht nam, een soort van voorproeven bij de koningin. Volgens dezelfde traditie moest de kok zelfmoord plegen als één van de gasten kwam te overlijden na het eten van het visje. Over staatshoofden gesproken, het is de Japanse keizer bij wet verboden om kogelvis te eten. Intoxicatie met tetrodotoxine kan een zeer onprettige dood tot gevolg hebben. Vooralsnog is er geen tegengif op de markt en rest alleen een symptomatische behandeling. De ellende begint met een licht doof gevoel in de lippen en het eindigt met een dodelijke verlamming van de ademhalingsspieren van het middenrif. De tussenliggende (korte) periode is bijzonder onaangenaam. Er wordt tegenwoordig ook kogelvis gekweekt die geen gif bevat. Voorlopig is dit nog geen succes. Mensen hebben klaarblijkelijk toch een sinistere kant en willen de kick van het eten van de wilde kogelvis ervaren. Zij willen het risico nemen om aan een tafel te schuiven waar in potentie ‘het laatste avondmaal’ opgediend kan worden!

Meer informatie over de koraalvissen van Bonaire

Bekijk het overzicht van de leukste columns over Bonaire

Plaza Resort Bonaire

All Inclusive Hotel Plaza Resort Bonaire

Met de geweldige all inclusive formule van Plaza Resort is het onbeperkt genieten op Bonaire!

Meer info

Reisgidsen Bonaire

Reisgidsen over Bonaire

Ga jij naar Bonaire? Dan zijn deze reisgidsen over Bonaire onmisbaar voor jou!

Meer info

Auto huren op Bonaire

Huurauto Bonaire

Wat is er nou leuker om met een auto er op uit te trekken om het eiland te verkennen? Doen!

Meer info

Activiteiten op Bonaire

Kajakken op Bonaire

De allerleukste activiteiten op Bonaire boek je thuis al eenvoudig online bij Viator!

Meer info

Tip AB Car Rental

Ga jij naar Bonaire en zoek je een betrouwbare autoverhuurder? Dan is AB Car Rental een uitstekende partner. AB Car Rental heeft als enige autoverhuurder € 0,00 eigen risico! Bekijk de tarieven!

Tip Plaza Resort Bonaire

Uit persoonlijke ervaring kunnen wij dit hotel van harte aanbevelen. All inclusive, dus lekker zorgeloos en relaxed. Heerlijke cocktails aan de bar, een bbq aan het strand of ander thema diner, wat hebben wij genoten. De kamers zijn ruim, zeer comfortabel en de staf is super vriendelijk. Het huisrif voor de deur is geweldig, tijdens het snorkelen zagen we daar zelfs een schilpad! Wij komen er zeker terug. Beoordeeld met een 8.5. Meer info & Direct boeken!

Tip Snorkeltour Bonaire

Wil jij met een gids gaan snorkelen op Bonaire? Je ziet er de mooiste, kleurrijke vissen en wie weet ook wel een zeeschildpad. Hapjes, drankjes en snorkeluitrusting zijn inbegrepen! Boek deze tour bij Viator. Beoordeeld met 5.0 uit 5.0 sterren. Direct boeken!

Wil jij voordelig op vakantie naar Bonaire? Bekijk dan de last minutes en aanbiedingen!

TOP 10
Ben je op zoek naar de beste vakanties naar Bonaire? Bekijk dan de TOP 10 pakketreizen Bonaire!

TUI
De Vakantie Discounter
Stip Reizen
Corendon
PrijsVrij
By June vakantie Bonaire met huurauto
Beach Check Aanbiedingen
D-Reizen Aanbiedingen