Column: Gevaarlijke zeedieren rondom Bonaire!

Enkele weken geleden werd er groot alarm geslagen op Bonaire. De bevolking van het koraaleiland was in rep en roer. Wat was er aan de hand? Portugese oorlogsschepen hadden zich gemeld in de territoriale wateren van het Bonaire. De schrik zat er goed in. Herleefden de oude koloniale tijden weer? Werd het duikeiland weer de speelbal van de zeegrootmachten van weleer? Moesten de vier kanonnen van Fort Oranje weer in stelling worden gebracht om gaten in de Portugese oorlogsschepen te schieten? Moest Peter Stuyvesant uit zijn graf opstaan om het commando te voeren over een nieuwe zeeslag met de ongewenste afgezanten van het Iberisch Schiereiland? Moesten de oorlogsschepen van de West-Indische Compagnie opnieuw uitvaren? Nee, gelukkig was dat allemaal niet aan de orde! Maar er dobberde wel iets voor de kust van Kralendijk waar een paard spontaan de hik van zou krijgen. In het beste geval!

Koraalvis BonaireOp Bonaire zie je de mooiste vissen.

Neteldieren

Portugese oorlogsschepen refereren namelijk niet alleen aan marineschepen uit koloniale tijden, maar het is ook de benaming van zeediertjes. Zeediertjes die, evenals de Portugese oorlogsschepen van weleer, bij mensen de stuipen op het lijf jagen. Een Portugees oorlogsschip lijkt op een onschuldige kwal, maar in werkelijkheid is het een geoliede moordmachine. Het is niet één dier, maar een kolonie van vier neteldieren tezamen die zeer geraffineerd en uiterst effectief samenwerken.

Alle afzonderlijke neteldieren van het Portugese oorlogsschip hebben een specifieke functie. Het eerste neteldier bestaat uit een met gas gevulde hanenkam van ongeveer vijfentwintig centimeter groot en zorgt ervoor dat het Portugese oorlogsschip blijft drijven en bovendien door de wind voortgestuwd wordt. Aan deze gasblaas zitten de drie andere neteldieren gemonteerd. Waarbij er één verantwoordelijk is voor de brandstof, de ander bekommert zich om de voortplanting en de laatste zwaait de scepter over de jacht.

Door de met gas gevulde hanenkam kan het Portugese oorlogsschip zeilen over de oceanen. Uitermate fascinerend en uniek binnen het dierenrijk. Als een volleert zeiler kan het Portugees oorlogsschip alle kanten op varen. Oploeven, afvallen en overstag gaan, zijn dus niet alleen manoeuvres die voorbestemd zijn voor de humane zeilsport, maar die ook door het Portugese oorlogsschip met veel souplesse worden uitgevoerd. Amper te geloven!

Zeventig meter

Maar de rol van het neteldier binnen de kolonie die zich bezighoudt met de jacht, is het meest fascinerend. Het Portugese oorlogsschip jaagt op kleine visjes. Om deze visjes te vangen, sleept het Portugese oorlogsschip onder water dunne vangarmen mee. Deze dunne vangarmen kunnen astronomische lengtes bereiken van meer dan zeventig meter! Bizar. Zeker als je bedenkt dat de rest van het Portugese oorlogsschip, zoals bovengenoemd, slechts vijfentwintig centimeter lang is! Aan de vangarmen zitten bovendien duizenden harpoenen verankerd. Visjes die in de buurt van de vangarmen komen, worden meedogenloos geharpoeneerd. Maar dat is nog niet alles. Nadat de harpoenen diep in het visvlees zijn doorgedrongen, wordt het arme visje ook nog eens volgepompt met een uiterst giftig goedje. In eerste instantie invalideert het gif het visje, maar al snel treedt de onherroepelijke dood in. Vervolgens wordt het vissenlijkje naar binnen getakeld.

Onder normale omstandigheden hebben mensen geen last van Portugese oorlogsschepen. De dieren organiseren hun eigen zeilregatta’s midden op de oceaan; ver van de bewoonde wereld. Daar leven ze in kolonies die soms meer dan tienduizenden exemplaren kunnen omvatten. Maar bij uitzonderlijke windrichtingen kunnen ze echter in de buurt van de kust opduiken en ontstaat er een verhoogde kans op confrontaties tussen Portugese oorlogsschepen en mensen.

Ook op Bonaire kan dit aan de orde zijn. Het duikeiland wordt dagelijks getrakteerd op de noordoostpassaat wind, maar soms hebben de weergoden andere plannetjes en waait de wind vanuit een andere hoek. Op zo’n moment worden ook de vaarschema’s van de Portugese oorlogsschepen ontregeld en kunnen ze naar het koraaleiland geblazen worden. Waterrecreanten kunnen dan in de problemen komen. Allereerst kunnen ze verstrikt raken in de honderden mihoen-achtige vangarmen van het Portugese oorlogsschip. Daarnaast kunnen ze massaal geharpoeneerd en met gif volgepompt worden. Het gif van het Portugees oorlogsschip is bijzonder pijnlijk kan bovendien tot verlamming leiden. Zelfs de meest geoefende zwemmer moet dan met hulp van andere mensen snel het water uitgehaald worden.

Geen azijn

Mocht je onverhoopt toch te grazen zijn genomen door een Portugees oorlogsschip dan is het belangrijk dat de juiste behandeling wordt ingezet. Hoewel het Portugees oorlogsschip op een kwal lijkt, is de behandeling totaal anders. Als je door een kwal gebeten wordt, kun je het beste een fles azijn over de beetplaats kieperen. Als je dit goedje over een beetplaats van een Portugees oorlogsschip gooit, zijn de rapen gaar. Het azijn zal in dit geval de pijn niet verzachten, maar juist de deur openen naar nog hogere pijnervaringen. De beste remedie is om de beetplaats te verwarmen met heet zeewater. Hitte neutraliseert het gif namelijk.

Gelukkig bestaat er op Bonaire een goed waarschuwingssysteem waardoor de mensen geen onnodige risico’s lopen als ze te water gaan. Rangers van het Bonaire National Marine Park houden het water van het koraaleiland constant in de gaten. Mochten zij een Portugees oorlogsschip waarnemen, rinkelen direct de alarmbellen en worden bovendien de duikscholen ingelicht, die op hun beurt weer sportduikers attenderen op het mogelijke gevaar of zelfs verbieden om het water te betreden.

Kwallen

Zogezegd is het Portugese oorlogsschip geen kwal, maar er komen wel echte kwallen voor op het duikeiland waar je ook niet graag door geprikt wil worden. De ‘Bonairiaanse gebandeerde dooskwal’ is daar een markant voorbeeld van. Deze kwal heeft de vorm van een lampion en beweegt zich horizontaal door de waterkolom. De Bonairiaanse gebandeerde dooskwal is vijf jaar geleden ontdekt en pas recent door de taxonomie erkend als nieuwe kwallensoort. Tegen dit diertje wil je ook niet graag aanzwemmen. Als deze jongen toch onverhoopt zijn gif in een mens pompt, mag dus zogezegd wél de azijnfles uit de kast getrokken worden.

Brandkoraal

Maar er dreigt nog veel meer gevaar voor de argeloze betreder van het water van Bonaire. Het Caribische eiland is wereldberoemd om haar koraal. Meer dan zeventig verschillende soorten zijn er beschreven. Op Bonaire is het streng verboden om koraal aan te raken. Mensen die daar geen boodschap aan hebben kunnen door de natuur gecorrigeerd worden. Want sommige koraalsoorten straffen direct na aanraking. Alhoewel brandkoraal is feitelijk geen koraal, maar net als het Portugese oorlogsschip en de Bonairiaanse gebandeerde dooskwal een neteldier. En dan weet je wel hoe laat het is. Zij bevatten dus ook netelcellen die kwade bedoelingen hebben met de huid van representanten van de Homo sapiens.

Koraal BonaireRaak koraal niet aan want dat kan zeer pijnlijk zijn en is niet goed voor het koraal.

Zee-egels

Op Bonaire kruipen ook beesten over de zeebodem die je het leven zuur kunnen maken, zoals zee-egels. Zee-egels zijn bolvormige dieren die getooid zijn met duizenden stekels. Deze stekels worden door het diertje ingezet om zich voort te bewegen, om zich in te graven in de zeebodem en om als afschrikmiddel te fungeren voor potentiële predatoren. Zee-egels worden Bonaire niet door mensen bejaagd, maar als ongelukkige waterrecreant kun je er wel op gaan staan. Dat is minder prettig. De stekels penetreren namelijk als vlijmscherpe stiletto’s de voetzool en breken dan af. Vanaf dat moment ontrollen zich drie mogelijke scenario’s met de afgebroken stekels. Of je kunt ze er nog uit trekken. Of ze lossen vanzelf op in het lichaam. Of ze gaan heel vervelend zweren. In dat laatste geval moet er een dokter aan te pas komen die zijn chirurgische vaardigheden mag tonen om de ontstekende stekels uit het onfortuinlijke ledemaat te verwijderen.

Schorpioenvissen

In het rif van Bonaire schuifelen nog meer diertjes over de vloer van de oceaan waar je niet graag je handjes of voetjes in parkeert: schorpioenvissen! Schorpioenvissen zullen zich niet zo snel aanmelden voor een beauty contest; ze hebben namelijk een uitzonderlijk gedrochtelijk uiterlijk. Maar als het om camouflage en efficiënte jachttechnieken gaat, zullen de schorpioenvissen in wedstrijdverband er onherroepelijk met de bekers vandoor gaan.

En juist van die sublieme camouflage kunnen mensen slachtoffer worden. Als schorpioenvissen zich tussen stukken rots, koraal of de zandbodem verschuilen, zijn ze amper te detecteren voor het menselijke oog. Hun aanwezigheid wordt pas (pijnlijk) duidelijk als je er met je voeten op gaat staan of ze met je handen aanraakt. De vissen zijn namelijk bewapend met vlijmscherpe dorsale stekels die ze maar al te graag in jouw voet willen schuiven. Is de penetratie eenmaal een feit wordt er aansluitend een cocktail van uiterst giftige eiwitten in je voet gepompt. Dit is een pijnlijke ervaring die bovendien uren kan aanhouden.

Gelukkig hebben schorpioenvissen de neiging om weg te zwemmen als mensen in de buurt komen. Dat verkleint de kans op een minder prettige ervaring zoals hierboven beschreven. De zaken worden anders als je een nachtduik gaat maken. Schorpioenvissen zijn namelijk de hazen van de zee in de zin van dat ze verstarren als ze in het volle licht komen te staan. In het donker blijft een haas stil zitten als hij in het volle licht wordt gezet, die neiging hebben schorpioenvissen ook. Duikers die een nachtduik maken en met hun felle zaklampen rondschijnen kunnen met hetzelfde fenomeen te maken krijgen. Op zo’n moment is de kans groter dat een deel van een ledemaat van de rondstappende duiker te maken krijgt met het wapentuig van de schorpioenvis.

Te gast

Bij alle nare confrontaties tussen zeedieren en mensen, zoals hierboven beschreven, moeten we één aspect niet uit het oog verliezen. Mensen zijn namelijk te gast in de oceanen en wereldzeeën met alles wat daar groeit en bloeit. De onderwaterwereld is niet onze natuurlijke habitat. Zonder persluchtflesje verdwijnt binnen drie minuten het leven uit ons lichaam. Als wij toch willen doordringen tot dit universum en we gedragen ons roekeloos of respectloos veroorzaakt dat een lichte verstoring in het verfijnde ecosysteem wat zich daar in miljoenen jaren tijd zorgvuldig heeft opgebouwd. Portugese oorlogsschepen, Bonairiaanse gebandeerde dooskwallen, brandkoraal, zee-egels en schorpioenvissen hebben op Bonaire niet om ons gevraagd. Het is juist andersom. Wij doemen plots op in hun fascinerende wereld. Dat ze dan incidenteel hun wapenarsenaal naar ons inzetten, moeten wij maar voor lief nemen!

Meer informatie over de weekdieren van Bonaire


Reactie 2
Beste Hans,
Dank je voor het compliment. Afbeeldingen bij de columns zullen we in de toekomst zeker overwegen. Redactie
Reactie 1
Een mooi verhaal maar wat jammer dat er zelfs niet een klein fotootje bij het artikel is. Hans Kerpel

Bekijk het overzicht van de leukste columns over Bonaire

Plaza Resort Bonaire

All Inclusive Hotel Plaza Resort Bonaire

Met de geweldige all inclusive formule van Plaza Resort is het onbeperkt genieten op Bonaire!

Meer info

Reisgidsen Bonaire

Reisgidsen over Bonaire

Ga jij naar Bonaire? Dan zijn deze reisgidsen over Bonaire onmisbaar voor jou!

Meer info

Auto huren op Bonaire

Huurauto Bonaire

Wat is er nou leuker om met een auto er op uit te trekken om het eiland te verkennen? Doen!

Meer info

Activiteiten op Bonaire

Kajakken op Bonaire

De allerleukste activiteiten op Bonaire boek je thuis al eenvoudig online bij Viator!

Meer info

Tip AB Car Rental

Ga jij naar Bonaire en zoek je een betrouwbare autoverhuurder? Dan is AB Car Rental een uitstekende partner. AB Car Rental heeft als enige autoverhuurder € 0,00 eigen risico! Bekijk de tarieven!

Tip Plaza Resort Bonaire

Uit persoonlijke ervaring kunnen wij dit hotel van harte aanbevelen. All inclusive, dus lekker zorgeloos en relaxed. Heerlijke cocktails aan de bar, een bbq aan het strand of ander thema diner, wat hebben wij genoten. De kamers zijn ruim, zeer comfortabel en de staf is super vriendelijk. Het huisrif voor de deur is geweldig, tijdens het snorkelen zagen we daar zelfs een schilpad! Wij komen er zeker terug. Beoordeeld met een 8.5. Meer info & Direct boeken!

Tip Snorkeltour Bonaire

Wil jij met een gids gaan snorkelen op Bonaire? Je ziet er de mooiste, kleurrijke vissen en wie weet ook wel een zeeschildpad. Hapjes, drankjes en snorkeluitrusting zijn inbegrepen! Boek deze tour bij Viator. Beoordeeld met 5.0 uit 5.0 sterren. Direct boeken!

Wil jij voordelig op vakantie naar Bonaire? Bekijk dan de last minutes en aanbiedingen!

TOP 10
Ben je op zoek naar de beste vakanties naar Bonaire? Bekijk dan de TOP 10 pakketreizen Bonaire!

TUI
De Vakantie Discounter
Stip Reizen
Corendon
PrijsVrij
By June vakantie Bonaire met huurauto
Beach Check Aanbiedingen
D-Reizen Aanbiedingen