Landhuis Karpata

Langs de kustweg vanaf Kralendijk richting het Gotomeer bevindt zich het landhuis Karpata. Het Landhuis Karpata staat op de gelijknamige plantage. De plantage droeg eerst de naam Borneo; de grootgrondbezitters vernoemden hun plantages vaak naar landen. Later is deze naam veranderd in Karpata. Karpata is een bepaalde heestersoort die op de plantage werd verbouwd en waar een laxeermiddel van werd gemaakt.

Landhuis Karpata

Een andere theorie is dat het landhuis is vernoemd naar een van de leiders van de slavenopstand op het buureiland Curaçao. Tijdens de grote slavenopstand van 1795 op Curacao waren er drie leiders: Tula, Pedro Wacao en Bastiaan Carpata. De Bonairianen zelf spreken zelf van 'Kas Grandi' als zij het over Landhuis Karpata hebben. Kas Grandi is Papiaments en betekent 'groot huis'.

Het okergele landhuis is in 1870 gebouwd en bestaat uit een groot middenhuis, diverse bijgebouwen en een kalkoven. Een ander gebouw bij het landhuis is een gerestaureerde aloëoven. In de aloeoven werd het sap van de aloë vera gekookt. Het sap van de aloë vera was op Bonaire van zeer hoge kwaliteit en werd als wondmiddel tegen zonnebrand en als grondstof voor verschillende soorten cosmetica gebruikt.

Landhuis Karpata wordt niet meer onderhouden.

Evenals de landhuizen op Curaçao bezit het Landhuis Karpata een rood zadeldak met rode dakpannen. Landhuis Karpata is in 1980 grondig gerestaureerd en daarna heeft het jarenlang de behuizing gevormd van een ecologisch centrum maar staat nu al weer een tijdje leeg. Helaas heeft deze huidige leegstand het koloniale gebouw niet goed gedaan. Het landhuis is weer in verval geraakt en het terrein is bijna volledig overwoekerd met onkruid.

Fort

Op de plaats van het landhuis stond vroeger een klein fort. Vanuit deze kleine fortificatie werden de bewegingen van vijandige schepengade geslagen. Een kanon uit die tijd is de enige stille getuige van dit bastion. Dit geschut is echter niet op het terrein van Landhuis Karpata te bewonderen maar wel op de bodem van de Caribische Zee voor het landgoed. Helaas is dit gedeelte van de zee afgesloten voor snorkelaars en duikers.

Officiële duikplek

Voor Landhuis Karpata – aan de andere kant van de weg – ligt de kantduikplek Karpata. Karpata is één van de populairste duik- en snorkelspots van Bonaire. Om het voor de duikers en snorkelaars gemakkelijker te maken om het water te betreden, ligt er een groot blok beton tussen het scherpe koraalstrand en het begin van de zee.

Kantduikplek Karpata.

Andere landhuizen op Bonaire

In tegenstelling tot Curaçao – waar honderden landhuizen staan – zijn er op Bonaire maar een beperkt aantal monumentale landhuizen gebouwd. De landhuizen op het Nederlandse duikeiland dateren allemaal na 1868 en verkeren helaas in een slechte toestand.

Alle grond van Bonaire was tot 1863 van de Staat. De plantages op het koraaleiland waren zogenaamde gouvernementsplantages. Tussen 1868 en 1870 kwam hier verandering in. De overheidsgrond werd geveild en verkocht aan particulieren. Het waren voornamelijk rijke particulieren uit Curaçao die grond opkochten op Bonaire. Later kochten ook gefortuneerde Bonairianen grond aan op Bonaire.

De landhuizen (plantagehuizen) stonden midden op de plantages en vormden de behuizing voor de opzichters (vito’s) gedurende de werkweek. Deze opzichters zorgden voor de landhuizen, de plantages en het eventuele vee. In het weekend werden de landhuizen door de eigenaren van de plantages bevolkt. In bijna alle landhuizen zijn Delftsblauwe tegels op de wanden te bewonderen. De West-Indische Compagnie vulde de ruimen van de zoutschepen met Delfsblauw als ze naar Bonaire zeilde. Op de weg terug naar Holland werden de buiken van de zeilschepen volgestort met het peperdure Bonairiaanse zout. 

Landhuis Guatemala, Landhuis Yatu Baku, Landhuis Washikemba (lokaal bekend als het spookhuis), Landhuis Bakuna, Landhuis Slagbaai, Landhuis Santa Barbara, Landhuis Boven Bolivia, Landhuis Lamoenchi (1896), Landhuis Mentor (Kaya Korona 142), Kas di Van der Dijs (Kaya Jan N.E. Craane 6) en het hierboven beschreven Landhuis Karpata zijn de belangrijkste landhuizen van Bonaire.