Column: Onzichtbare steenvissen op Bonaire!

Het rif van Bonaire vormt de natuurlijke habitat van honderden verschillende visjes. Kleine visjes, grote visjes, kleurrijke visjes, grauwgrijze visjes, visjes die prominent op de voorgrond treden, visjes die de anonimiteit koesteren en visjes die schijnbaar niet aanwezig zijn. Binnen die laatste categorie zijn steenvissen de absolute wereldkampioenen. Steenvissen zijn namelijk door hun kleuren en vormen nauwelijks van hun directe leefomgeving te onderscheiden.

Vis zwemmend tussen het koraal op Bonaire.

Beauty contest

Als er ooit een schoonheidsverkiezing wordt georganiseerd onder de 469 koraalvissen die resideren op het bovengenoemde Bonairiaanse rif, dan zouden de steenvissen er bekaaid vanaf komen. Uiteraard geldt het aloude adagium; ‘beauty is in the eye of the beholder’, maar de meeste juryleden zullen het uiterlijk van steenvissen bestempelen als afstotelijk en gedrochtelijk. Steenvissen lijken namelijk sterk op lompe stukken bruine klei, waar onregelmatige bulten in uitgeslagen zijn. Als daarentegen een wedstrijd wordt georganiseerd over wie de beste camouflage bezit, gaan de steenvissen zonder twijfel met alle bekers ervandoor.

Onzichtbaar

De schutkleuren van steenvissen zijn namelijk subliem. Het vissenlichaam vloeit onherkenbaar over met haar omgeving. Soms zijn steenvissen zelfs begroeid met allerlei algen, wieren en andere levende materie, daardoor ze nauwelijks herkenbaar zijn voor het ongeoefende oog. Door deze perfecte camouflage zijn steenvissen uitmuntende roofvissen. Ze zitten de hele dag stoïcijns op de bodem van het rif om zich heen te koekeloeren. Nauwelijks zichtbaar voor hun entourage. Als dan een onfortuinlijk visje, garnaaltje of schaaldiertje binnen de striking range van de steenvis komt, gaat het snel. De bek van de steenvis opent zich en het prooidiertje wordt razendsnel naar binnen gezogen. Binnen 0,05 seconden verandert de wereld van een prooidiertje van de status van vrijelijk kunnen rondfladderen in de Bonairiaanse waterkolom, tot onderhevig worden aan de verteringssappen in de maag van een hongerige steenvis. Het kan verkeren. Overigens hebben steenvissen een absurd grote bek. Door deze muil kunnen prooivissen opgeslurpt worden die bijna even groot zijn als de onzichtbare vis zelf.

De meest pijnlijke sensatie

Mensen vormen uiteraard geen potentiële prooidieren voor steenvissen, maar ze kunnen wel op het pad van steenvissen komen. Dat kan een vervelende ontmoeting opleveren, die je je tot in de lengte der dagen zult blijven herinneren. De visjes zijn totaal niet agressief, maar je moet er niet met je blote voetjes op gaan staan. Dan loop je de kans dat je voet wordt gepenetreerd door één van de dertien holle stekels die op de rugvin van het beestje zijn geposteerd. Door deze vlijmscherpe stiletto’s zal een uiterst giftig goedje in je voet gepompt worden, dat zich vervolgens via het bloed razendsnel door het hele lichaam verspreidt. Vanaf dat moment ga je iets unieks beleven. Helaas niet zo heel erg prettig. Het neurotoxine van de steenvis staat namelijk bekend als de veroorzaker van de meest pijnlijke sensatie die een mens kan ondergaan.

Voorhamer

Een man die in Australië door een steenvis in zijn vinger werd geprikt en het overleefde omschreef de pijn als volgt: ‘Het voelde alsof ik een uur lang met een gigantische voorhamer op mijn vingers, polsen, ellebogen, schouders en rug werd geslagen. Daaropvolgend werd er nogeens vijfenveertig minuten lang met enorm veel geweld op mijn maag, milt, nieren en lever ingebeukt’. Met deze wetenschap in je achterhoofd stap je toch heel anders over de keien van het Bonairiaanse rif. Je zou bijna bouwvakkerschoenen met stalen neuzen aantrekken als je aan de wandel gaat in de zee die het Benedenwindse Eiland omspoelt. Maar je moet niet overdrijven; steenvissen zijn zeldzaam op Bonaire. De kans dat een meteoriet op je hoofd ploft, is groter dan dat een Bonairiaanse steenvis zijn prikkertjes in jouw ledematen parkeert. Je moet gewoon goed uitkijken waar je je voetjes plaatst. Met je handjes mag je sowieso op Bonaire niets aanraken wat zich binnen het koraalrif bevindt.

Badderen

Mocht je onverhoopt op Bonaire toch te grazen zijn genomen door een steenvis, spoed je dan naar het Hospitaal San Francisco in Kralendijk. De dienstdoende witjas aldaar, zal geen antigif uit een kastje trekken, maar jou wel willen onderdompelen in een warm bad. Warmte is namelijk de enige vijand van het gif. Bij een temperatuur van minimaal vijfenveertig graden Celsius, stollen de eiwitten waar het gif is uit opgebouwd. Gestolde gifeiwitten van steenvissen zijn onwerkzaam. De ondraaglijke pijn zal dan het lichaam verlaten. Als het slachtoffer echter niet tijdig in een Jacuzzi springt, bestaat er een grote kans dat het ledemaat blijvend verlamd raakt, er is zelfs een kans dat het aangedane ledemaat afsterft en geamputeerd dient worden. Als er helemaal geen behandeling wordt ingezet, bestaat zelfs het risico dat het slachtoffer gaat hemelen. De steenvis is dan misschien wel de gevaarlijkste vis die in de oceanen ronddobbert, maar zeker niet het giftigste diertje dat je in de zee kunt ontmoeten. Deze eer is weggelegd voor de vaag-gestreepte zeeslang. De gifklieren van deze zeebewoner herbergen voldoende toxine om tienduizend mensen direct de dood in te jagen. Amper te geloven! Vaag-gestreepte zeeslangen laten zich overigens niet in de Caribische Zee zien. Gelukkig maar.

Steengrillen

Steenvissen mogen dan wel een monsterlijke uiterlijk hebben, maar culinair zijn het absolute hoogvliegers die enkel en alleen voor de happy few van deze planeet toegankelijk zijn. Alleen in de uiterst chique restaurants van Tokio en Sjanghai staan steenvissen op de kaart. De Japanse en Chinese elite laten zich namelijk maar al te graag fêteren met dit type visgerechten. Uiteraard geldt in de keuken de tegeltjeswijsheid dat het oog ook mee eet, maar nadat de steenvis zijn horrorjasje heeft uitgetrokken, ontstaat er een zeer appetijtelijk ogend filetje. Dit vissenvlees wordt vervolgens verwerkt in peperdure sushi- en sashimigerechten of wordt doodleuk op een vlammende gril gekieperd. Voor liefhebbers, als je ooit in het land van de reizende zon verkeert, de sashimi dish met steenvis wordt Okoze genoemd.

Meer informatie over het koraalrif op Bonaire

---

Reactie 7
Op het rif voor het Plaza Resort heb ik op 1 februari 2013 een steenvis gesignaleerd! Uitkijken dus allemaal en waterschoentjes aan!

---

Reactie 6
Recent mij overkomen bij Harbour Village. Beschrijving klopt. Pijnlijke ervaring. Was blij dat het niet mijn zoontje was. Zou hebben gezegd dat hij zich niet moest aanstellen. Robert Snelder

---

Reactie 5
Wij hebben op 21 februari bij Eden Beach op Bonaire tussen stenen de steenvis gezien. Dankzij een zeekomkommer die naar de stenen zwom bewoog een steen en dit bleek inderdaad een steenvis. Geweldig om dit beest te ontdekken. Monic

---

Reactie 4
Euhhh ik denk dat jullie de Scorpionfish bedoelen. Mijn vriend komt al meer dan 20 jaar op Bonaire en duikt ook al zo lang rondom ons prachtige eiland maar heeft nog nooit een steenvis gezien. De steenvis heeft een bek die in een hoek van 90gr staat en een scorpionfish een bek die in 45gr staate daaraan kun je het verschil zien. De steenvis is ook groter dan de scorpionfish en die zie je echt niet liggen. Either way.... ze zijn allebei prachtig! Vanessa

---

Reactie 3
Recent mij overkomen bij Harbour Village. Beschrijving klopt. Pijnlijke ervaring. Was blij dat het niet mijn zoontje was. Zou hebben gezegd dat hij zich niet moest aanstellen. Robert Snelder

---

Reactie 2
Op 25-5-2013 hebben we 2 steenvissen gezien met snorkelen voor Donkey Beach. Op 1-6-2013 hebben we 2 steenvissen gezien bij de terugkomst van onze duik in ondiep water bij Hamlet-The Cliff. Als je eenmaal weet hoe ze eruit zien, neem je ze gemakkelijker waar. Je ziet ook de kieuwen bewegen en het staartje liggen. Anna

---

Reactie 1
Vanmorgen tijdens mijn snorkeltocht een zeer bijzondere ervaring gehad. Voor het restaurant van Plaza, rieten dakje, maar liefst 2 steenvissen gezien met elkaar in gevecht gewikkeld. De kop van de ene vis werd door de andere vis in zijn grote bek vastgehouden. Na een poosje wist de gepakte vis los te komen, dan werden de neuzen tegen elkaar gezet en begon het ritueel opnieuw. Fascinerend, gelukkig hadden ze het niet op mij gemunt, maar u bent gewaarschuwd. Marianne

---

Bekijk het overzicht van de leukste columns over Bonaire